Çalışanlar dikkat! İstifa eden de kıdem tazminatı alacak
Halen 8 Eylül 1999’dan önce ilk işe girişi olanlara 15 yıl
ve 3600 gün koşuluyla tanınan, emekliliği ya da işten çıkarılmayı beklemeden
kıdem tazminatı alma hakkının kapsamı genişliyor.
9 Eylül 1999’dan sonra ilk kez işe girenler Eylül 2019’dan
itibaren 7000 gün primi doldurmuşlarsa tazminatlı ayrılabilecek. Eylül 2024’ten
itibaren ise 25 yıl sigorta ve 4500 günü dolduran herkes bu hakkı
kullanabilecek
Çalışma hayatına 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanlar 15
yıl ve 3600 prim günü koşulunu tamamladıkları andan itibaren, emekli olmayı
beklemeden son çalıştıkları işyerindeki kıdem tazminatını alıp ayrılabilirler.
9 Eylül 1999 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar
da emekli olmadan kıdem tazminatı alabilirler, ancak onların daha zor şartları
yerine getirmesi gerekiyor. Gazete Habertürk'ten Ahmet Kıvanç ve Tahsin
Akça'nın haberi...
Çalışanların en çok merak ettiği konuların başında kıdem
tazminatı geliyor. Çalıştığı işyerinden ayrılmak isteyen, daha iyi koşullarda
iş bulma imkânı olan işçiler, kıdem tazminatlarını nasıl alabileceklerini merak
ediyor.
Son işyerinde en az bir yıl çalışılarak hak kazanılan kıdem
tazminatı normalde emeklilikte, vefat halinde veya işveren tarafından işten
atılma durumunda alınabiliyor. Bunun dışında kıdem tazminatı alabilmek için
işçinin haklı bir nedenle istifa etmesi veya erkeklerin askerlik, kadınların da
evlendikten sonra bir yıl içinde istifa etmesi gerekiyor.
1475 SAYILI KANUNA MADDE EKLENMİŞTİ
1999 yılında emeklilik yaşı kademeli olarak kadınlarda 58,
erkeklerde 60’a yükseltilirken, çalışanların kıdem tazminatı konusunda
mağduriyet yaşamaması için bir düzenleme yapıldı. 1475 sayılı eski İş
Kanunu’nun kıdem tazminatıyla ilgili 14. maddesine 5. fıkra eklenerek yapılan
düzenlemenin özü, “yaş dışındaki emeklilik koşulları”nı yerine getiren
işçilerin işten ayrılmaları durumunda kıdem tazminatı alabilmesini sağlamak.
Bu düzenleme iş dünyasında 15 yıl sigorta, 3600 prim günüyle
kıdem tazminatının alınabilmesi uygulaması olarak anılmaya başlandı. Yakın
zamana kadar bu düzenleme sadece 8 Eylül 1999’dan önce işe girmiş olanları
ilgilendiriyordu. Yasaya göre, 9 Eylül 1999 tarihinden sonra işe girenler de
yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmeye başladıktan sonra kıdem
tazminatlarını alabilecek. Dolayısıyla, konu 4/A (işçi) statüsünde çalışan
herkesi ilgilendiriyor.
KIDEM TAZMİNATI SON İŞYERİNDEKİ İÇİN ALINIR
Kıdem tazminatı alabilmek için aynı işverene bağlı
işyerlerinde en az bir yıl çalışmak gerekiyor. Son işyerindeki çalışmalar için
ödenen kıdem tazminatı, her hizmet yılı için en son 30 günlük brüt ücret
üzerinden hesaplanıyor.
KİM HANGİ KOŞULDA KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR
Emekli olmadan kıdem tazminatı alma koşulları, işe ilk defa
başlanan tarihe göre değişiyor. İşe giriş tarihine göre, koşullar şöyle:
- 8 Eylül 1999’dan önce işe girenler: 15 yıl sigorta, 3600
gün prim.
- 9 Eylül 1999-30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe
girenler: 25 yıl sigorta, 4500 gün prim.
- 1 Mayıs 2008’den sonra işe girenler: 25 yıl sigorta, 5400
gün prim.
- 9 Eylül 1999’dan sonra işe girenler: Sigortalılık süresi
şartı aranmaksızın 7000 prim günü
- 9 Eylül 1999 tarihinden sonra işe başlayanlar emekli
olmadan kıdem tazminatını alma hakkını 2024 yılından itibaren elde edecek.
Bunlar içerisinde kesintisiz olarak yirmi yıl çalışarak 7000 gün prim ödeyenler
ise gelecek yıl sonbahardan itibaren, emekli olmadan kıdem tazminatını almaya
hak kazanacak.
Aralık 2017 itibarıyla Toplam aktif sigortalı sayısı 22.2
milyon kişi.
Emekli aylığı alanlar 12.1 milyon kişi.
Sigortalıların nüfusa oranı %87.1’e ulaştı.
Kapsam dışı nüfus ise %12.9’a geriledi.
SÜRE VE GÜN KOŞULLARINI AYNI STATÜDE DOLDURMA ŞARTI YOK
Mevcut uygulamada emekliliği ve işten çıkarılmayı beklemeden
kıdem tazminatı hakkı için 15 yıl ve 3600 gün primi aynı sigorta statüsünde
doldurma şartı bulunmuyor. Örneğin önceleri Emekli Sandığı kapsamında memur
olarak çalışıp sonradan özel sektörde 4A statüsünde çalışmaya devam edenler ya
da Bağ-Kur kapsamında esnafken sonradan özel sektörde işe girenler için sürenin
dolup dolmadığı konusunda çalışma hayatının tamamına bakılıyor. Ancak son
çalışılan işyerindeki sürenin tazminatı alınabiliyor. Memuriyette geçen önceki
sürenin tazminatı içinse emekliliğin beklenmesi gerekiyor.
15 YIL VE 3600 GÜNLE İKİ KEZ TAZMİNAT ALINABİLİR
İş sözleşmesini feshedenlerin, belli süre önce karşı tarafa
bildirimde bulunması gerekir. Bu süre 6 aydan az çalışanlarda 2 hafta, 6 aydan
1.5 yıla kadar çalışanlarda 4 hafta, 1.5 yıldan 3 yıla kadar çalışanlarda 6
hafta, 3 yıldan fazla çalışanlarda 8 hafta. Bildirim süresine uyulmaması
durumunda o süre kadar haftalık ücretin karşı tarafa ihbar tazminatı olarak
ödenmesi gerekiyor. Yasadaki bu sürelerden bağımsız olarak işçi ve işveren
tarafından imzalanan iş sözleşmesinde daha fazla ihbar süreleri konulabiliyor.
Emekli olmadan kıdem tazminatı alarak işten ayrılanlar ihbar
tazminatı alamazlar. Uygulamada, işverenler, sigortalılık süresi ve prim gün
sayısını doldurarak kıdem tazminatı almak suretiyle ayrılan işçilerden
genellikle ihbar tazminatı talep etmiyor.
SGK YAZIYI İKİ KEZ VERİYOR
Bununla birlikte, sürpriz bir ihbar tazminatı yükümlülüğüyle
karşılaşmamak, en azından davalarla uğraşmamak için işverene önceden yazılı
bildirimde bulunmak yararlı olur. 15 yıl sigorta, 3600 gün primle kıdem
tazminatı alarak işten ayrıldıktan sonra başka bir işte çalışmaya başlayanlar,
buradan da emekli olmadan, aynı gerekçeyle ayrılarak kıdem tazminatı alabilir.
Bu durumda da yine SGK’dan yazı alınması gerekiyor. Yasada herhangi bir
kısıtlama bulunmamakla beraber SGK sadece iki defa yazı verdiği için 15 yıl
sigorta, 3600 günle en fazla iki defa kıdem tazminatı alınabilir.